HbA1c หลายคนอาจเคยได้ยินชื่อ แต่ไม่แน่ใจว่าจริง ๆ แล้วคืออะไร และสำคัญอย่างไรต่อการดูแลสุขภาพ โดยเฉพาะผู้ที่เสี่ยงหรือเป็นโรคเบาหวาน การตรวจนี้สามารถบอกค่าเฉลี่ยระดับน้ำตาลในเลือดย้อนหลังได้ราว 3 เดือน ช่วยให้ประเมินการควบคุมเบาหวานได้แม่นยำ และค้นหาความเสี่ยงได้ก่อนเกิดโรค บทความนี้จะพาไปรู้จัก HbA1c ให้ลึกขึ้น พร้อมเกณฑ์การแปลผล และแนวทางปฏิบัติหากพบว่าค่าสูงเกินมาตรฐาน
HbA1c คืออะไร ?
HbA1c (ฮีโมโกลบิน เอ วัน ซี) คือ การตรวจเลือดเพื่อดูค่าเฉลี่ยของน้ำตาในเลือดย้อนหลังประมาณ 3 เดือน ทำได้โดยการวัดปริมาณน้ำตาลที่จับกับ ฮีโมโกลบิน ในเม็ดเลือดแดง ซึ่งเจ้าตัวเม็ดเลือดแดงนี้มีอายุอยู่ราว ๆ 120 วัน หรือประมาณ 3-4 เดือนนั่นเอง
ทำไมต้องตรวจ HbA1c ?
การตรวจ HbA1c มีประโยชน์สำคัญมาก โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่เสี่ยงหรือเป็น โรคเบาหวาน เพราะสามารถช่วย
ประเมินการควบคุมเบาหวาน ดูว่าคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ดีแค่ไหน
คัดกรองและวินิจฉัยโรคเบาหวาน ช่วยค้นหาผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงก่อนจะสายเกินไป
ค่า HbA1c เท่าไหร่ถึงเรียกว่าปกติ ?
มาดูเกณฑ์กันชัด ๆ ซึ่งค่าจะวัดเป็นเปอร์เซ็นต์
- ต่ำกว่า 5.7% : ปกติ
- 5.7% – 6.4% : ภาวะก่อนเบาหวาน (กลุ่มเสี่ยง)
- 6.5% หรือสูงกว่า : เป็นเบาหวานแล้ว
หมายเหตุ การวินิจฉัยเบาหวานต้องอาศัยการตรวจเพิ่มเติมอื่น ๆ ด้วย อย่าเพิ่งฟันธงจาก HbA1c อย่างเดียว
HbA1c สูง ต้องทำยังไง ?
ถ้า ค่า HbA1c ≥ 6.5% หมายความว่าคุณอยู่ในกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานแล้ว ต้องเริ่มดูแลตัวเองทันที
แนวทางปฏิบัติที่แนะนำ
- พบแพทย์ประจำ : เพื่อวางแผนการรักษาอย่างเหมาะสม
- ตรวจร่างกายสม่ำเสมอ : ป้องกันโรคแทรกซ้อนต่าง ๆ
- ติดตามค่า HbA1c : ควรตรวจอย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง
- ปรับพฤติกรรมการกิน : ลดแป้งและน้ำตาล เลือกอาหารที่ดีต่อสุขภาพ
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ : อย่างน้อย 5 วันต่อสัปดาห์ เพื่อช่วยคุมน้ำตาลให้ดีขึ้น
ทำไมต้องควบคุม HbA1c ให้อยู่ในเกณฑ์ ?
หากปล่อยให้ น้ำตาลในเลือดสูงนาน ๆ โดยไม่ควบคุม (ค่า HbA1c ≥ 6.5%) จะเสี่ยงต่อโรคร้ายแรง เช่น
- โรคไตวายเรื้อรัง
- ตาบอดจากเบาหวานขึ้นจอประสาทตา
- หัวใจวายหรือโรคหัวใจและหลอดเลือด
- โรคระบบประสาท (เส้นประสาทเสื่อม)
- ภาวะติดเชื้อเรื้อรัง
ดังนั้น ยิ่งตรวจ HbA1c ไว รู้เร็ว ก็ป้องกันได้ง่ายกว่ารักษาแน่นอน
ข้อมูลโดย
พว.รัตนาภรณ์ จีระวัฒนะ
ฝ่ายการพยาบาล โรงพยาบาลรามาธิบดี
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
