เรียบเรียง: นางสาวนันทพร ระบิน

แพทย์ มช. เตือนภัยเงียบ ผู้สูงวัย เสี่ยงล้มง่าย-ติดเตียง
แพทย์ มช. เตือน! กล้ามเนื้อผู้สูงวัยเสื่อมถอยได้ ไม่ใช่แค่ “สูงอายุแล้วอ่อนแรง” แต่เสี่ยงล้มง่าย พึ่งพิงคนอื่นเร็วขึ้น แนะตรวจคัดกรอง-กินโปรตีน-ออกแรงต้านตั้งแต่วัยกลางคน

ภาวะซาร์โคพีเนีย (Sarcopenia)หรือเรียกง่ายๆ ว่าภาวะกล้ามเนื้อลดลงในผู้สูงอายุ เป็นปัญหาที่พบได้บ่อยและมักถูกเข้าใจผิดว่าเป็นเพียง “ความอ่อนแรงตามวัย” แต่แท้จริงแล้วภาวะนี้เกี่ยวข้องกับการสูญเสียมวลกล้ามเนื้อโครงร่างและความแข็งแรง ซึ่งหากไม่ได้รับการดูแล อาจนำไปสู่การหกล้มและเสียชีวิตก่อนวัยอันควรได้

รศ.นพ.พีระศักดิ์ เลิศตระการนนท์หัวหน้าภาควิชาเวชศาสตร์ครอบครัว คณะแพทยศาสตร์ มช.ให้ข้อมูลว่า ภาวะนี้เกิดจากการเปลี่ยนแปลงตามอายุ ประกอบกับปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ เช่น การรับสารอาหารไม่เพียงพอ การเคลื่อนไหวร่างกายน้อย หรือมีโรคเรื้อรังร่วมด้วย

รู้ทันสัญญาณเตือน
ผู้สูงอายุที่เริ่มมีปัญหากล้ามเนื้อลดลงมักแสดงอาการ เช่น
• รู้สึกอ่อนแรง
• ยกของหนักลำบาก
• เดินไกล 300–400 เมตรไม่ไหว
• ขึ้นบันได 10 ขั้นเหนื่อยมาก
• หกล้มบ่อย

ผลกระทบที่ไม่ควรมองข้าม
ภาวะนี้กระทบต่อคุณภาพชีวิตอย่างมาก เช่น เสี่ยงหกล้มจนเกิดกระดูกหัก ต้องนอนติดเตียง หรือกลายเป็นภาระพึ่งพิงในชีวิตประจำวัน หากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม อาจนำไปสู่ภาวะทุพพลภาพหรือเสียชีวิตก่อนวัยได้

วิธีตรวจวินิจฉัย Sarcopenia
เริ่มจากการคัดกรองเบื้องต้นด้วยการวัดเส้นรอบวงน่อง หรือทำแบบประเมิน SARC-F / SARC-Calf
หากพบความเสี่ยง แพทย์จะตรวจเพิ่มเติมด้วย
1. แรงบีบมือ
2. สมรรถภาพทางกาย เช่น การลุกจากเก้าอี้หรือเดินเร็ว
3. การวัดมวลกล้ามเนื้อ เช่น DXA หรือ BIA
หากพบความผิดปกติทั้ง 3 ด้าน จะวินิจฉัยว่าเป็นภาวะกล้ามเนื้อลดลงรุนแรง แต่หากพบเพียงบางข้อ ก็จะจัดอยู่ในระดับเริ่มต้น (possible sarcopenia)

ป้องกันและชะลอได้ หากเริ่มต้นตั้งแต่เนิ่นๆ
แม้จะยังไม่มียารักษาโดยตรง แต่สามารถชะลอและป้องกันภาวะนี้ได้โดยเริ่มต้นจาก
• รับประทานอาหารให้สมดุล โดยเฉพาะโปรตีนเพียงพอ
• ออกกำลังกายแบบต้านแรง (Resistance Training) อย่างสม่ำเสมอ
• หลีกเลี่ยงการอยู่นิ่งเฉยในชีวิตประจำวัน

คำแนะนำสำหรับครอบครัวและผู้ดูแล
รศ.นพ.พีระศักดิ์เน้นว่า “ครอบครัวควรส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีกิจกรรมทางกายที่ปลอดภัยและเหมาะสม ไม่ใช่ห้ามทำสิ่งต่างๆ เพราะกลัวล้ม และควรใส่ใจเรื่องโภชนาการ โดยเฉพาะโปรตีนและพลังงานที่เพียงพอ”
อาจารย์ย้ำว่า “กล้ามเนื้อที่ไม่ถูกใช้ คือกล้ามเนื้อที่สูญเสีย”
การเคลื่อนไหวที่เหมาะสมและสม่ำเสมอ รวมถึงโภชนาการที่ดี คือหัวใจของการรักษาความแข็งแรงของผู้สูงวัย

 

 

ขอขอบคุณแหล่งที่มาของข้อมูล :https://www.med.cmu.ac.th/web/suandok/article-suandok/20635/